اثر تنوع سازی صنعتی بر عملکرد اقتصادی مناطق ایران

رابطه بین تنوع سازی و عملکرد اقتصاد منطقه ای، موضوعی است که بحث های زیادی در ارتباط با آن طی حدود هفتاد سال اخیر صورت گرفته است. اغلب اقتصاددانان معتقدند که تنوع اقتصادی، عملکرد اقتصادی منطقه ای به ویژه رشد و ثبات اقتصادی را بهبود می بخشد. در مورد ارتباط بین تنوع سازی اقتصادی و رشد اقتصادی، دو گروه نظریه متفاوت تنوع گرایی و تخصص گرایی وجود دارد. نظریات تنوع گرایی، رشد بیشتر را نتیجه تنوع سازی می دانند؛ در حالی که نظریات تخصص گرایی، تخصص و تمرکز در فعالیت های خاص را موجب رشد می دانند. مطالعات تجربی صورت گرفته در رابطه با این موضوع نیز تناقض ها و ابهام های زیادی را نشان می دهد؛ به طوری که گروهی از آنها نظریه تنوع گرایی را تایید می کنند و گروه دیگر خلاف آن را گزارش می کنند. لذا وجود این ابهام، موجب ایجاد انگیزه برای کارهای تجربی بیشتر در این خصوص است. در رابطه با ارتباط بین تنوعسازی و ثبات نیز، هم در ادبیات نظری و هم در مطالعات تجربی، تقریباً یک توافق کلی وجود دارد که ثبات بالاتر از طریق تنوع سازی حاصل می شود. هدف این مطالعه، تعیین ارتباط بین تنوع سازی صنعتی و عملکرد اقتصادی (رشد و ثبات اقتصادی) مناطق کشور با استفاده از داده های تابلویی بیست و هشت استان برای دوره پنج ساله 85-1381 می باشد. بدین منظور، پس از بررسی مفهوم تنوع سازی و مروری بر ادبیات موضوع، به معرفی دو معادله برای آزمون اثر تنوع سازی صنعتی بر رشد و ثبات اقتصادی منطقه ای پرداخته می شود. نتایج حاصل از برآورد ضرایب مدلها با استفاده از روش اقتصادسنجی داده های تابلویی (panel data)، حاکی از آنست که تنوع سازی صنعتی باعث افزایش هردوی رشد و ثبات اقتصادی استانهای ایران می گردد.